PHÚC VÀ ĐỨC THEO QUAN NIỆM TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI VIỆT

Trước tiên ta đi sâu vào tìm hiểu khái niệm PHÚC  là gì , tại sao có người được hưởng  nhiều Phúc , có người thì gặp nhiều HỌA , hay nói 1 cách khác tại sao có nhiều người toàn gặp may mà lại có một số người toàn gặp rủi và điều này không phụ thuộc vào tài cán , trình độ , học thức của con người

May rủi là những đưa đẩy tình cờ , không do tính toán của con người , nó đem cái hay , dở lợi hại đến cho người ta . Vậy những may rủi đưa đẩy tình cờ ấy do đâu mà có ? Trong nền triết học Châu âu , người ta cho tình cờ là một tính cách riêng của một biến cố không thể quyết định bằng tính toán của con người hay khoa học . Chúng ta cũng không vội nói rằng triết học Việt Nam có tham vọng giải thích được cái tình cờ ấy . Nhưng giải thích cái cái kết quả của tình cờ ấy thì người Việt Nam vẫn giải thích bằng PHÚC và ĐỨC

ĐỨC là hành động cao quý của con người làm điều thiện , tránh điều ác , chịu thiệt về mình làm lợi cho người . Đức ấy vừa có thể do chính mình làm :

“ Người trồng cây HẠNH người chơi
Ta trồng cây ĐỨC để đời mai sau “

Vừa có thể do đời Ông , Bà , Cha , Mẹ làm

“ Cây xanh thì lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con “

Và PHÚC là cái kết quả tốt đẹp do những điều thiện đã làm được gây nên hay nói cách khác PHÚC là thành quả của ĐỨC ( Phúc và Đức quan hệ nhân quả với nhau )

Trong kho tàng truyện cổ tích của dân tộc Việt Nam cho ta thấy rõ nét quan niệm về Phúc và Đức của người Việt cổ , đó là thứ Nhân Quả tồn tại xung quanh con người . Ở hiền thì gặp lành , hoặc nếu có gặp dữ thì cũng giảm thiểu được phần nào tai họa , nhờ những duyên may nào đó run rủi , và nhờ có những ân tình nào đó từ lâu rồi , nó tự nhiên được gợi ra . Không có cái gì mất hẳn ở trên đời này . Một lời nói , một cử chỉ nhỏ , một sự giúp đỡ người không đáng kể  , cũng để lại dấu ấn tốt đẹp trong không gian và tác động vào lòng người , chính điều ấy trở lại hun đúc cho cái ĐỨC của ta ngày càng lớn hơn

Một ảnh rất lớn của ĐỨC lên diện mạo con người đã được Khổng Tử đúc kết trong cuốn Đại Học là : “ Phúc nhuận ốc , Đức nhuận thân “ nghĩa là : Người nhiều Phúc thì đất đai , nhà cửa đẹp đẽ , sang trọng , còn người nhiều Đức thì phát ra nơi thân thể trông diện mạo đẹp đẽ , nhuần nhã . Đối với người ấy , kẻ dữ tợn tự nhiên nể nang không dám coi thường , kẻ ác cũng phải nương tay , và trong trường hợp gặp hoạn nạn thì sẽ có cứu tinh tự nhiên ở đâu tới vào giờ phút nguy kịch cuối cùng

Người có PHÚC là người được hưởng thụ những may mắn trên đời như sức khỏe , tiền tài , danh vọng , tình duyên …. Họ thường gặp những cái hay tự nhiên tới . Dù họ không khôn , không mưu mẹo , mánh khóe để chụp giựt , thì lại càng vì cái không khôn ấy mà gặp những điều may mắn hơn . Một điểm đặc biệt nữa là : Nếu kẻ kém Phúc đức cố tâm làm hại người Phúc đức thì lại đem cái hay hơn đến cho người ta ( Có nghĩa là Phúc của mình càng mất đi , mà Phúc của người thì càng to hơn ) . Đó là niềm tin phổ biến , nó lẫn lộn huyền bí với những gì là chứng nghiệm để dẫn dạo cuộc sống .

Tin tưởng phổ biến khác nữa ở tầng cao hơn là cái Đức của Tổ tiên , Ông bà , Cha mẹ có lưu lại cái Phúc may mắn cho con cái mà người ta gọi là Phúc ấm truyền đời . Đào Duy Anh trong cuốn : “ Việt Nam văn hóa sử cương “ cũng nhìn nhận cái nhân sinh quan “ Lưu ấm “ là một đặc tính rất cảm động của văn hóa Việt nam ta :
“ Người Châu âu cho nhân loài là tiến bộ vô cùng nên con người phải ra sức phấn đấu , tiến thủ . Người Ấn độ cho nhân gian là mộng ảo , huyền ảnh , loài người không cần phải hành động làm gì . Người Việt nam thì có cái kiến giải tầm thường và chắc chắn hơn , chỉ trông cậy vào con cháu để lưu luyến nòi giống , và nối tiếp sự nghiệp của tổ tông . Vì vậy họ làm việc thiện ở đời không phải để cầu vinh nhục ở thời hiện tại , cũng không phải để mong giải thoát khỏi vòng luân hội ( như Phật Giáo ) mà chỉ cốt lưu chút Phúc ấm cho con cháu đời sau . Người có lòng ác cũng không sợ ngày thẩm phán cuối cùng hay là hình phạt ở địa ngục , mà chỉ sợ cho con cháu bị ác báo mà thôi  “

Những thứ mà con cái được thừa hưởng của cha mẹ về vật chất thì dễ nhận ra và dễ ghi nhớ, nhưng đến những điều lành có hậu quả lành mà đời trước làm cho đời sau hưởng, hay ngược lại những điều ác cũng vậy, thì phải trải nhiều thời gian chiêm nghiệm. Dù nhiều thời gian, nhưng nhờ sự sống chung, nhờ sự ghi nhớ và nhắc nhở có mục đích răn dậy về luân lý của mọi người, rồi cuối cùng người ta cũng nhìn nhận phúc ấm truyền đời là cái gì có thực

Hà Nội cuối thu 2023
Hương Lê